Tại sao Khổng Tử nói: Sáng nghe Đạo, tối chết cũng cam lòng?

Hoàng hôn, trong chùa tĩnh im êm đềm, nơi lư nhang khói hương tràn đầy, các hòa thượng đang sử dụng bữa tối. Sách chép rằng, Khổng Tử sau khi tới bái kiến Lão Tử, trở về nhà ba ngày sau trầm mặc không nói lời nào, cuối cùng chỉ nói một câu… Sau này, Khổng Tử viết trong Luận ngữ: “Triêu văn đạo, tịch khả tử”, tức là buổi sáng được nghe Đạo, buổi tối chết cũng Đành chịu. Vậy tại sao Khổng Tử lại trân quý Đạo ấy hơn cả sinh mệnh của chính mình? Năm 538 trước công nguyên, Khổng Tử cùng với đồ đệ của chính mình là Nam Cung Kính Thúc sang nước Chu để thỉnh giáo Lão Tử. Lão Tử thấy Khổng Tử vượt ngàn dặm xa xăm mà đến thì vô cùng cao hứng. Lão Tử bèn hỏi: “Ông nghĩ là mình đã đắc Đạo rồi chứ?”. Khổng Tử trả lời: “Tôi tìm Đạo đã 27 năm nay nhưng vẫn chưa gặp được”. Lão Tử nói: “Nếu như như Đạo là một thứ hữu hình có thể hiến cấp cho nhân loại thì người ta sẽ giành giật nó để dâng tặng cho quân vương. Nếu như như Đạo có thể đem tặng cho người khác thì người ta sẽ đem tặng nó cho người nhà. Giả dụ như Đạo có thể giảng rõ ra được thì người ta sẽ đem nó giảng giải cho bằng hữu bản thân. Giả dụ như Đạo có thể truyền thụ cho người khác thì người ta đều sẽ tranh nhau truyền cho con cái bản thân mình. Nhưng những chuyện nhứ thế là chẳng thể được. Nguyên cớ rất đơn giản, Đạo ấy là thứ mà một người tầm thường không thể kiếm được thức một cách đúng mực, Đạo tuyệt đối sẽ không thể nhập tham gia tâm của người bình thường được”. Được Lão Tử chỉ bảo, Khổng Tử học hỏi được hầu hết nhân tố, khắc ghi nơi ấy mấy ngày rồi mới chào tạm biệt Lão Tử. Lúc đi tới bờ sông Hoàng Hà, thấy nước sông cuồn cuộn chảy, khí thế như vạn mã xuất hành, thanh âm như hổ gầm sấm nổ, Khổng Tử đứng bên bờ sông một lúc lâu rồi bất giác cảm thán: “Chảy hoài như thế ư, ngày đêm không kết thúc nghỉ! Nước Hoàng Hà chảy mãi không thôi, năm 04 tuần đời người trôi đi chẳng chấm dứt. Nước sông chẳng nhân thức chảy đi đâu, đời người chẳng biết sẽ về nơi nao!”. Lão Tử nghe vậy liền bảo: “Đời người giữa trời đất là cùng trời đất mà hợp thành luôn tiện. Trời đất là thiên nhiên, đời người cũng là tự nhiên vậy; nhân loại có ấu – thiểu – tráng – lão (trẻ thơ – thiếu niên – tráng niên – người già) cứ vậy mà biến hóa, trời đất có xuân – hạ – thu – đông cứ vậy mà tuần hoàn, có gì phải xót thương? Sống là thiên nhiên, chết là thiên nhiên, thuận theo tự nhiên thì phiên bản tính không loàn, làm trái tự nhiên thì bản tính trói buộc. Tâm chứa công danh thì sinh ra lo nghĩ, tâm chứa lợi dục thì gia tăng phiền não.” Khổng Tử nghe chấm dứt bừng thức giấc, tự đáy lòng muôn ngàn cảm kích, bịn rịn không rời, mãi lâu sau mới cáo biệt Lão Tử trở lại nước Lỗ. Khổng Tử trở về nhà, ba ngày không rỉ tai. Tử Cống thấy kỳ lạ bèn hỏi thầy nguyên nhân. Khổng Tử nói: “Chim, ta nhân thức nó có thể bay; cá, ta biết nó có thể bơi; thú, ta biết nó có thể chạy. Có thể bay thì ta sử dụng cung tên để bắn, có thể bơi thì ta sử dụng lưới giăng bắt, có thể chạy thì ta sử dụng chó săn để đuổi theo. Còn như con rồng, ngao du kì ảo, vô ảnh vô hình, ta không cách nào mà nắm bắt được. Ta bữa nay chạm mặt mặt Lão Tử, ông ấy cũng như con rồng kia thâm sâu không thể đo lường nổi, làm ta thần kinh biến động không nhân thức ông ấy là người hay là thần. Lão Tử chính là vị thầy chân chính của ta!”   Vài lời suy nghĩ: Khổng Tử học tập 27 năm nhưng vẫn chưa đắc Đạo, bởi vì cuối cùng những mua tòi tìm hiểu của ông chỉ là nắm bắt biết của nhân loại, trái lại lời của Lão Tử lại hàm chứa nguyên tắc của vũ trụ trong đó, học vấn của nhân loại so với Đạo lý chân chính của dải ngân hà thì còn bí quyết rất xa. Thế nên sau cuối Khổng Tử viết: “Triêu văn Đạo, tịch khả tử”, buổi sáng được nghe Đạo, buổi tối chết cũng cam chịu. Đạo ấy tại sao lớn lao như vậy? Nó là hàng ngũ vô thượng chi phối và hướng dẫn con người. Lão Tử nói: “Người thuận theo đất, đất thuận theo trời, trời thuận theo Đạo, Đạo thuận theo tự nhiên”. Nhân loại hành xử thuận theo thiên nhiên, việc gì cũng không tranh đoạt cưỡng cầu mà để nó xảy ra theo lẽ thiên nhiên, ung dung tự tại giữa đất trời, ấy là đang đến gần hơn với Đạo. Minh Nữ  Xem thêm:
Đọc thêm: tinnhanh